سوڕی مانگانە
سوڕی مانگانە زۆر گرنگە. ئەگەر زانیاری دروستت هەبێت، دەتوانیت بزانیت کەی هێلکەدانان دەکەیت، تێبینی گۆڕانکاری گرنگ بکەیت وەک لەدەستدانی سوڕی مانگانە یان هەستکردن بە چەندین خوێنبەربوون لە یەک سوڕی مانگانەدا. بەزۆری دەتوانرێت سوڕی مانگانەی ناڕێک بە خێرایی چارەسەر بکرێت و پرسێکی نیگەرانکەر نییە؛ بەڵام هەندێک جار دەتوانێت نیشانەی نەخۆشییە مەترسیدارەکان بێت.
سوڕی مانگانە چییە؟
سوڕی مانگانە بریتیە لە زنجیرەیەک گۆڕانکاری گرنگ لە جەستەی خانماندا کە جەستە ئامادە دەکات بۆ دووگیانی. سوڕی مانگانە، یەکێکە لە بابەتە ئاساییەکان کە هەموو ئافرەتێک بە شێوەیەکی سروشتی مامەڵەی لەگەڵ دەکات. سوڕی مانگانە بەشێکی دانەبڕاوە لە ئەزموونی ژنان.
هەر ئافرەتێک لە تەمەنیدا بە تێکڕا 450 سوڕی مانگانەی هەیە. ماوەی سروشتی پرۆسەیەکی دیاریکراوی هەیە کە هەموو مانگێک دوای باڵغبوون ڕوودەدات. ئەگەر کەسەکە دووگیان بوو، ئەم پرۆسەیە دەگۆڕێت و بۆ ماوەی 9 مانگ دەوەستێت. بەڵام لە هەر بارودۆخێکی تردا ئەگەر کەسەکە هیچ نەخۆشی و کێشەیەکی تایبەتی نەبوو ئەوا بە هەمان ڕۆتیندا تێدەپەڕێت.
پێویستە میکانیزمی سوڕی مانگانە بزانیت بۆ ئەوەی بزانیت چۆن ڕەفتار بکەیت لەکاتی ئەزموونکردنی هەر جۆرە ڕووداوێکی نائاساییدا. زانینی سوڕی مانگانە دەتوانێت زۆر شتت پێ بڵێت دەربارەی تەندروستی.
قۆناغەکانی سوڕی مانگانە:
قۆناغی خوێنبەربوون:
بەزۆری خوێنبەربوونی زێ بۆ ماوەی 2 بۆ 7 ڕۆژ بەردەوام دەبێت.
قۆناغی فۆلیکۆلار:
هێلکە لە هێلکەدانەوە دەردەچێت و هۆرمۆنەکان لەلایەن مێشکەوە دەردرێت.
هێلکەدان:
لە ڕۆژی 10 بۆ 14ی سوڕی مانگانەدا ڕوودەدات و هۆرمۆنی ئیسترۆجین لە بەرزترین ئاستی خۆیدایە. هێلکەکە دوای 24 کاتژمێر دوای پیتاندن لەناو دەچێت ئەگەر پیتاندنی نەکرا.
قۆناغی لوتیال:
دوای هێلکەدان دەست پێدەکات و لە یەکەم ڕۆژی سوڕی مانگانەدا کۆتایی دێت. لەم ماوەیەدا لەش پرۆجسترۆن بەرهەم دەهێنێت و ئەمەش دەبێتە هۆی ئەستووربوونی دیواری منداڵدان و ئەگەر کەسەکە دووگیان نەبێت ئاستی پرۆجسترۆن دادەبەزێت.
هێلکەدان و سوڕی مانگانە:
هەموو مانگێک هەر هێلکەدانێک هێلکەیەک دەردەدات کە پێی دەوترێت هێلکەدانان. هاوکات ئەو گۆڕانکارییە هۆرمۆنانەی لە جەستەدا دروست دەبن منداڵدان بۆ دووگیانی ئامادە دەکەن. ئەگەر هێلکە پیتێن نەکرێت چینەکانی منداڵدان دەکەونە خوارەوە و سوڕی مانگانە ڕوودەدات. سوڕی مانگانە واتە دەردانی خوێن و دەردراوەکان لە زێی خانمان، کە تا وەستانی سوڕی مانگانە بەردەوام دەبێت.
هەموو مانگێک هەر هێلکەدانێک هێلکەیەک دەردەدات و ئەگەر هێلکەکە پیتێن نەکرێت چینەکانی منداڵدان دەکەونە خوارەوە و سوڕی مانگانە ڕوودەدات.
نیشانەکانی قۆناغی سوڕی مانگانە و خوێنبەربوونی سوڕی مانگانە:
لە کاتی سوڕی مانگانەدا کەسێک لەوانەیە تووشی نیشانەکانی وەک ئەمانەی خوارەوە بێت:
- ئازاری گەدە
- خوێنبەربوونی زۆر
- خوێنبەربوونی چاوەڕوان نەکراو
- PMS یان نیشانەکانی پێش سوڕی مانگانە
- ئاوسانی یان سکچوون
- ئازار لە مەمکەکاندا
هۆکاری خوێنبەربوونی زۆر لە کاتی سوڕی مانگانەدا چییە؟
هەرچەندە خوێنبەربوونی قورس لە سوڕی مانگانە نیگەرانییەکی باوی ژنانە، بەڵام زۆربەی خانمان وەک خوێنبەربوونی قورس لە کاتی سوڕی مانگانەدا تووشی خوێنبەربوونی زۆر نەبوون. ئەگەر خوێنبەربوونی زۆر لە سوڕی مانگانەدا هەبوو، ناتوانیت بەردەوام بیت لە چالاکییە ئاساییەکانت چونکە خوێنی زۆرت لێ دێت و ئازاریشت هەیە.
ئەگەر بەهۆی زۆری خوێنبەربوونی سوڕی مانگانە ترساویت، باشتر وایە سەردانی پزیشکی ئافرەتان بکەیت بۆ چارەسەرکردنی خوێنبەربوونی درێژخایەنی سوڕی مانگانە. چەندین چارەسەری کاریگەر هەیە بۆ خوێنبەربوونی قورس لە سەردەمدا.
ئایا خوێن مەین لە کاتی سوڕی مانگانەدا مەترسیدارە؟
هەندێک جار، هەندێک کەس دەڵێن دەردانی پارچە گۆشتێک لەگەڵ خوێنی سوڕی مانگانەدا ڕوویداوە. ئه مه واتای چیه؟ سەرنج بدە لە کاتی خوێنبەربووندا، ڕەنگە خوێن مەینەکانیش ببینیت. چونکە لە خوێندا مادەی کۆئەگولێنت هەیە و کاتێک خوێنت لێ دێت دەبێت خوێنەکە مەین بێت بۆ ئەوەی خوێنبەربوونەکە بوەستێت.
بە پێچەوانەوە خوێنبەربوونەکە بەردەوام دەبێت. بەڵام بڕی ئەم مەینە دەبێت کەم بێت. لە خوێنی سوڕی مانگانەدا ڕێژەی مەینەکان کە قەبارەی پەنجەیەکن ئاساییە، بەڵام پارچە گەورەکان مەترسیدارن و پێویستە پشکنینیان بۆ بکرێت.
یەکێک لەو گرفتە گرنگانەی کە لە کاتی سوڕی مانگانەدا بەسەر کەسێکدا دێت، ئازارێکی توندی سوڕی مانگانە. ناڕێکی سوڕی مانگانە بە واتای ئەم ڕووداوە دێت. هۆکاری جۆراوجۆر بۆ ئەم کێشەیە هەیە، هەندێکیان سروشتین و هەندێکیان ناسروشتین.
هۆکاری نائاسایی ڕوودانی ئەم حاڵەتە ئەوەیە کە کەسەکە بەدەست نەخۆشییەکی دیاریکراوەوە دەناڵێنێت. یەکێک لە هۆکارە سەرەکییەکانی ئەو نەخۆشییەی کە دەبێتە هۆی ئازار لە کاتی سوڕی مانگانەدا، بریتییە لە ئەندۆمیتریۆس.
هەندێک جار ئەگەری ئەوەش هەیە کە هۆکاری ئازاری توندی سوڕی مانگانە نەزانرێت و هۆکارەکەی بۆ چارەسەرکردنی چارەسەر نەکرێت. بەڵکو تاکە ڕێگە لەبەردەمتدا ئەوەیە کە بە دەرمان چارەسەری ئەم کێشەیە بکەیت
تێبینی: ئەگەر تووشی ئازارێکی زۆر لە سوڕی مانگانە بوویت، پێویستە سەردانی پزیشکی ئافرەتان بکەیت بۆ پێشنیارکردنی شێوازی چارەسەری کاریگەر بۆ چارەسەرکردنی ئازارەکەت.
نەخۆشی ناوپۆشی منداڵدان و ئازاری جومگەکان لە کاتی سوڕی مانگانەدا:
ئازاری حەوز لە کاتی سوڕی مانگانەدا ڕەنگە بەهۆی هەوکردنی حەوزەوە بێت یان ڕژانی خوێنی سەردەم بۆ ناو حەوز لە نەخۆشی ئەندۆمیتریۆزیدا، کە بەزۆری لەم کەسانەدا ئەنجام دەدرێت. ئازاری پشت پێش دەستپێکردنی سوڕی مانگانە بەزۆری بەهۆی گرژبوونی منداڵدانەوەیە، بەڵام لە هەندێک حاڵەتدا دەکرێت بەهۆی نەخۆشی ناوپۆشی منداڵدان یان ناڕێکی سوڕی مانگانە بێت.
لە چ بارودۆخێکدا پێویستە سەردانی پزیشکی ئافرەتان بکەین؟
- ئەگەر لە ماوەی 90 ڕۆژی ڕابردوودا تووشی هیچ خوێنبەربوونێک نەبوویت و دووگیان نەبوویت، پێویستە سەردانی پزیشکی ئافرەتان بکەیت.
- ئەگەر خوێنبەربوونەکەت زیاتر لە 7 ڕۆژ بەردەوام بوو یان خوێنبەربوونەکەت ئەوەندە - قورس بوو کە پێویستە هەر 1-2 کاتژمێر جارێک پادی سوڕی مانگانە یان تامپۆنەکەت بگۆڕیت.
- ئەگەر خولی سوڕی مانگەکەت کەمتر لە 21 ڕۆژ یان زیاتر لە 35 ڕۆژ بەردەوام بوو.
- ئەگەر لە کاتی سوڕی مانگانەدا تووشی ئازارێکی زۆر توند بوویت.
- ئەزموونی خوێنبەربوون لە نێوان سوڕی مانگانە، پەڵە یان خوێنبەربوونی زێ.
- تا یان هەستکردن بە نەخۆشی دوای بەکارهێنانی تامپۆن.
- ئەگەر سوڕی مانگانەت تا تەمەنی 15 ساڵی دەستی پێنەکرد.
هۆکاری ناڕێکی سوڕی مانگانە :
دووگیانی یان شیرپێدان:
ئەگەر لە کاتی خۆیدا سوڕی مانگانەت نەگەیشت، لەوانەیە نیشانەی دووگیانی بێت. شیرپێدان بەزۆری گەڕانەوەی سوڕی مانگانە دوای دووگیانی دوادەخات.
خۆراک:
کێشەی خۆراکی، زیادبوونی کێش یان دابەزاندنی کێشی زۆر، وەرزشی قورس، کێشەی خۆراکی وەک بێئاگایی لە خواردن لەوانەیە ببێتە هۆی تێکچوونی سوڕی مانگانە.
نیشانەکانی هێلکەدانی پۆلیسیستیک:
ئەم نەخۆشییە باوەی خانمان دەتوانێت ببێتە هۆی ناڕێکی سوڕی مانگانە بەهۆی بەرزبوونەوەی ئاستی هۆرمۆنەکانی پیاوانه. نیشانەکانی ئەم نەخۆشییە بریتین لە زیادبوونی مووی دەموچاو، ماندوێتی، کەمی دەنگ، گۆڕانی باری دەروونی و نەزۆکی.
هەوکردنی حەوزی:
ڕەنگە هەوکردنەکەش بڵاوبێتەوە بۆ سیستەمی زاوزێ و ببێتە هۆی تێکچوونی سوڕی مانگانە.
لەکارکەوتنی هێلکەدان:
هێلکەدان پێش تەمەنی 40 ساڵی کارکردنی ئاسایی خۆی لەدەست دەدات و ئەمەش دەبێتە هۆی تێکچوونی سوڕی مانگانە.
ڕیشاڵی منداڵدان:
ڕیشاڵی بریتییە لە زنجیرەیەک گەشەی خانەکان لە دیواری منداڵدان کە شێرپەنجە نین. ئەم حاڵەتە لەوانەیە ببێتە هۆی سوڕی مانگانە لەگەڵ خوێنبەربوونی قورس و درێژخایەن. بە کاریگەری لەسەر هۆرمۆنەکانت، فشاری توند کاریگەری لەسەر سوڕی مانگانەش دەبێت.
تێکچوونی هۆرمۆنەکان:
ناڕێکی سوڕی مانگانە هەندێک جار بەو مانایەیە کە کەسەکە هێلکەدانان ناکات و درێژیی یان کورتبوونەوەی ماوەی سوڕی مانگانە لەوانەیە بەهۆی تێکچوونی هۆرمۆنەکانەوە بێت.
هۆکارەکانی تر:
نەخۆشی کاتی وەک هەڵامەت یان ئەنفلۆنزا دەتوانێت ببێتە هۆی ناڕێکی سوڕی مانگانە.
ئایا سێکسی سوڕی مانگانە مەترسیدارە؟
بەهۆی بارودۆخی منداڵدان و خوێنبەربوونی، بەرکەوتن لەگەڵ هاوسەرەکە لە کاتی سوڕی مانگانەدا مەترسی تووشبوون بە نەخۆشییەکانی وەک ئایدز و هەوکردنی جگەر و نەخۆشییە سێکسییە گواستراوەکان زیاد دەکات. هەروەها ئەگەری تووشبوون بە هەوکردنی زێ و تەنانەت منداڵدان زیاد دەکات. بەهۆی هەلومەرجی گونجاو بۆ گەشەکردنی میکرۆبەکان، تەنانەت ئەگەری هەیە کەسێک تووشی هەوکردنی بۆری میز بێت.
ئۆرگازمی سێکسی دەتوانێت خوێنبەربوونی سوڕی مانگانە کەم بکاتەوە. چونکە ئەم پرۆسەیە پەیوەندی بە زۆرێک لە گرژبوونی منداڵدان هەیە، کە دەتوانێت خێراتر خوێن لە منداڵدان دەربهێنێت و ماوەی خوێنبەربوون کەم بکاتەوە.
شۆردنی زێ لە کاتی سوڕی مانگانەدا:
باشتر وایە لە ماوەی سوڕی مانگانەدا ڕۆژانە جارێک ناوچەی زاوزێت بشۆیت بۆ ئەوەی ڕێگری لە کۆبوونەوەی میکرۆب و بۆنی ناخۆش لە کاتی خوێنبەربووندا بکیت. شۆردنی بەشی دەرەوەی ناوچەی زاوزێ بە کەرەستەی تەندروستی یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی ئەگەری تووشبوون بە هەوکردنی زێ بە نەهێشتنی میکرۆبەکان. ئەمەش پێویستە بە هێواشی ئەنجام بدرێت و دواتر شوێنەکە بە باشی وشک بێتەوە. چونکە مانەوەی شێ لە ژینگەدا وا دەکات شوێنەکە لەبار بێت بۆ گەشەکردنی بەکتریا.
هەروەها بەکارهێنانی ئاوی شلەتێن یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی ئازارەکانت لەم ماوەیەدا. دوای تەواوبوونی سوڕی مانگانە، زێ بشۆ بۆ پاککردنەوەی هەر پیسبوونێک کە بەهۆی خوێنبەربوون لە ژینگەوە دروست بووبێت.
ئایا نابێت لە کاتی سوڕی مانگانەدا حەمام بکەین؟
ئەم باوەڕە بە تەواوی هەڵەیە. هیچ هۆکارێک نییە بۆ ئەوەی لەکاتی سوڕی مانگانەدا خۆت نەشۆیت. حەمام باری دەروونیت باشتر دەکات و یارمەتیت دەدات مامەڵە لەگەڵ نیشانەکانی سوڕی مانگانە بکەیت. ئاوی گەرم دەتوانێت یارمەتی هاندانی ڕۆیشتنی خوێن بدات و گرژبوونی ماسولکەکان کەم بکاتەوە. چێژ لە حەمامەکە وەربگرە بەبێ نیگەرانی!
حەمام وا دەکات هەست بە باشتر بوون بکەیت. دوای نوقمکردنی تەواو لە ئاودا خوێنبەربوون ناوەستێت. بەڵام ڕەنگە پەستانی ئاو بۆ ماوەیەکی کاتی ڕێگری بکات لە دەرچوونی خوێن لە زێیەوە.
کوپێ سوڕی مانگانە و تامپۆنی سوڕی مانگانە و پادی تەندروستی:
یەکێک لە گرنگترین شتەکان کە کاریگەرە لە تەندروستی سوڕی مانگانەدا و دەتوانێت تەندروستیت دیاری بکات بەکارهێنانی بەرهەمەکانی سوڕی مانگانە بۆ خوێنبەربوونی سوڕی مانگانە. پێویستە باشترین و گونجاوترین ڕێگا بۆ خۆت هەڵبژێریت بۆ ئەوەی لە ماوەی سوڕی مانگانەدا هیچ کێشەیەکت نەبێت. یەکێک لە پرسە گرنگەکان لە کاتی سوڕی مانگانەدا ئەوەیە کە خوێنی سوڕی مانگانە نابێتە هۆی هەوکردن.
هەروەها پێویستە ژن ئاسوودە بێت بەو شێوازەی کە لە ڕۆژانی خوێنبەربووندا بەکاری دەهێنێت و بتوانێت لە ڕووی داراییەوە ڕووبەڕووی ببێتەوە. لە لایەکی ترەوە دەبێت ڕاهێنانی پێویستی وەرگرتبێت بۆ ئەوەی شێوازەکە بە دروستی بەکاربهێنێت.
یەکێک لەو ڕێگایانەی کە بۆ خوێنبەربوونی سوڕی مانگانە بەکاردێت، کوپی سوڕی مانگانەیه. کوپی سوڕی مانگانە لەم ڕۆژانەدا زۆر بەناوبانگ بووە و زۆرێک لە خانمان بەم شێوازە ڕازین.
لە سایتی بۆزانین بە تەواوی باسی تامپۆنی سوڕی مانگانەمان کردووە، کە دەتوانن بیخوێننەوە.
گرنگی خۆراک لە کاتی سوڕی مانگانەدا چییە؟
ڤیتامین بی زۆر گرنگە بۆ تەندروستی لەش و لەو ماوەیەدا دەتوانێت نیشانەکانی پێش سوڕی مانگانە یان PMS کەم بکاتەوە. ڤیتامین B6 دەتوانێت ئاستی پرۆجسترۆن زیاد بکات و ئیسترۆجین لە جەستەدا کەم بکاتەوە، ئەمەش یارمەتیت دەدات لەم ماوەیەدا.
هەروەها خواردنی زینک دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی ئازاری سکی و وەکو ئازارشکێن کاردەکات. هەروەها خواردنی مەگنیسیۆمی پێویست دەتوانێت خوێنبەربوونی درێژخایەن و ئازاربەخشی سوڕی مانگانە کەم بکاتەوە. هەروەها کاریگەری دژە کرامپی هەیە.
ئێمە لە ماڵپەڕی بۆزانین بە تەواوی باسمان لە خواردنە گونجاو و نەشیاوەکان لە کاتی سوڕی مانگانەدا کردووە، کە دەتوانن بیخوێننەوە.
پێویستە و نابێت لە کاتی سوڕی مانگانەدا:
- کەمکردنەوەی خواردنی خۆراکی شەکر و خوێی زۆر.
- کەمکردنەوەی خواردنی خۆراکی ناتەندروست لەم ماوەیەدا.
- چالاکیی قورس و وەرزشی بەهێز له کاتی سوڕی مانگانە دا لەوانەیە هۆرمۆنەکان تێکبدات و میکانیزمی هێلکەدان تێکبدات.
- بۆ ماوەیەکی زۆر هێمن مەبە؛ چونکە ئەمەش دەبێتە هۆی هەڵئاوسانی ئاو.
- زۆر خواردنی قاوە لە کاتی سوڕی مانگانەدا دەبێتە هۆی ئاوسانی سک و کێشەی هەرس.
مەی مەخۆرەوە.
- تامپۆن یان پادی تەندروستی لە کاتی خۆیدا بگۆڕە.
- سەیری فیلمی سۆزداری مەکە و هەوڵبدە لەم ماوەیەدا ئارام بیت.
- دوور بکەوەرەوە لە سێکس؛ چونکە لەوانەیە ئازارەکانت زیاد بکات و خوێنبەربوون لە سەرەتای سوڕی مانگانەتدا.
- دوور بکەوەرەوە لە خواردنەوەی ئاوی زۆر سارد.
- لە ماوەی سوڕی مانگانە دا ڕەنگە پێستت تووشی خوران و هەستیار بێت، بۆیە باشتر وایە بە بەکارهێنانی ماسکی ماڵەوە ئاگاداری پێستت بیت.
- کەم خەوی دەتوانێت هاوسەنگی هۆرمۆنەکانت تێکبدات بە زیادکردنی هۆرمۆنی کۆرتیزۆڵ. بۆیە باشتر وایە لە ماوەی ئەو ماوەیەدا پشوویەکی تەواو بدەیت.
- زۆر چاوەڕێ مەکە بۆ خواردنی دەرمانی ئازارشکێن. خواردنی دەرمانی ئازارشکێن لە کاتی سوڕی مانگانەدا هیچ کێشەیەکت بۆ دروست ناکات. ئەگەر هەستت بە ئازار کرد پێش ئەوەی جەستەت زیانی پێ بگات، ئەوا ئەو دەرمانانەی باسکراون بەکاربهێنە.
